Samorząd – to właśnie praca, żeby jednakowo dobrze działo się wszystkim, którzy razem pracują, uczą się i pół dnia razem spędzają, żeby jeden drugiego nie krzywdził, nie przeszkadzał, nie dokuczał, nie wyśmiewał, a przeciwnie, żeby świadczył przysługi, pomagał, opiekował się i pilnował porządku.
Janusz Korczak
Idea samorządności.
Idea samorządności uczniowskiej powstała na długo przed wprowadzeniem regulacji prawnych dotyczących działalności samorządu w szkole. Głosy podkreślające wagę autonomii uczniów pojawiały się już w XIX wieku, a w wieku XX ogromny wkład w rozwój samorządności uczniowskiej wnieśli polscy pedagodzy – Janusz Korczak oraz Aleksander Kamiński. Byli oni przekonani, że nie kary i twarda dyscyplina ale możliwość kształtowania rzeczywistości i wpływ na podejmowane decyzje wzmacniają w uczniach poczucie odpowiedzialności za swoją grupę i przestrzeń, a także uczą zaangażowania Dzięki samorządowi, decyzje w istotnych kwestiach dotyczących uczniów mogą zapadać na najniższym szczeblu – blisko uczniów lub wręcz w ich gronie.
Dlaczego szkolny samorząd jest tak istotny ?
Poza aspektem edukacyjnym, daje też możliwość rozwiązywania prawdziwych problemów, z którymi uczniowie muszą się mierzyć. W tym sensie nie jest zabawą, ćwiczeniem czy symulacją, ale rzeczywistą pracą nad poważnymi zagadnieniami.
Czym właściwie jest samorząd uczniowski ?
Samorząd uczniowski to wszyscy uczniowie szkoły. Wybrani przedstawiciele są tylko reprezentacją całej społeczności uczniowskiej. Warto więc pamiętać, że w różne działania wewnątrzszkolne powinno móc angażować się możliwie wielu uczniów. Podobnie – możliwie wielu powinno podejmować decyzje w sprawach, za które mogą ponosić odpowiedzialność i które wpływają na ich sytuację w szkole. Samorząd uczniowski to instytucja mająca dawać młodzieży możliwość samodzielnego rozwiązywania swoich problemów, decydowania o kwestiach, które ich dotyczą, współzarządzania szkołą, a także uczestniczenia w sprawiedliwym rozwiązywaniu sporów. Rolą SU jest również dbanie o przestrzeganie praw uczniów. Samorząd może proponować rozmaite inicjatywy, dotyczące życia szkoły. Samorządność uczy odpowiedzialności za podejmowane działania i przewidywania ich konsekwencji. Dzięki temu, uczniowie zdobywają umiejętność wyrażania własnego zdania, stają się bardziej samodzielni i asertywni. Uczą się wykazywania inicjatywy oraz wytrwałości w realizowaniu podjętych zobowiązań.
Samorząd uczniowski jako laboratorium demokracji.
W laboratorium tym, poprzez eksperymenty, doświadczenia i działania, uczniowie poznają pewne uniwersalne mechanizmy społeczne, zdobywają umiejętność indywidualnego, krytycznego myślenia, wyrabiania i obrony własnego zdania. Muszą mierzyć się z konsekwencjami swoich decyzji czy też działań. Aby takie laboratorium mogło działać dobrze, musi zostać odpowiednio „urządzone”. Wymaga to ustalenia i przestrzegania pewnych zasad – norm. Częściowo są one narzucone z zewnątrz (ustawa, rozporządzenia), ale w dużej mierze są współtworzone przez społeczność szkolną (statut) i samych uczniów (regulamin działania samorządu uczniowskiego, szkolne tradycje i nieformalne regulacje). W pracowni laboratoryjnej znajdują się różne odczynniki, urządzenia, narzędzia. Nikt jednak nie zastępuje – niebezpiecznego przecież – prawdziwego palnika gazowego sztucznym, ponieważ cały eksperyment nie miałby wówczas najmniejszej szansy powodzenia. Podobnie dzieje się w przypadku samorządu uczniowskiego. Aby mógł odnosić sukcesy, potrzebuje prawdziwego zaufania i partnerskiego traktowania.